Məzara girmək bərabərdir universitetə girməmək...

İmtahan nəticələrinə görə intihar edən üç abituriyent bu vətənin övladlarıdır. Onların bu addımı atmasına səbəbdə hamımızdan bir parça var.

İlk başda nadan valideynin övladının psixologiyasını düşünməməsi. Fərqindəsinizmi ki, övladlarınızı yarış atı zənn edirsiniz. Fatmanisənin oğlu Fərid beş fənndən hazırlığa gedir, mənim uşağım niyə getməsin? Övaldının hansı potensiala malik olduğundan xəbəri olmayan valideynlər var, a kişi. Sadəcə qonşudan qalma geri prinsipi ilə yaşayırlar və hələ həyata atılmayan yeniyetmələri də özləri ilə sürükləyirlər. Bəzən də uşaq valideynin arzusu üzərinə istəmədiyi bir istiqamətə yönəlir, sevmədiyi və marağı olmayan fənnləri məcburiyyət qarşısında sadəcə əzbərləyir. Nəticə eyni yola çıxır.

Abituriyent imtahan verməyə getmədən öncə əməlli-başlı psixoloji zorakılığa məruz qalır. İmtahana bir gün qalmış başıboş qohumların, lazımsız qonşuların, ata-ana dostlarının mənəvi təcavüzünü aşmağa çalışır. Əmilər, dayılar zarafat qarışıq, "sabah 600'ü keçməsən, atan başını qaldıra bilməz ha", ya da "anan sənin üçün bu qədər əziyyət çəkib, səni iki ildir beş fənndən hazırlığa göndərib, bir maşının pulunu töküb, imtahan nəticəsi əla olmalıdır" deyir və insanların fikrini beynində cəmləyən bir abituriyent düşünün. Hansı nəticədən danışırıq?

İmtahan bitər-bitməz binanın qapısını tərk etmədən zənglər başlayır. Noldu, necə yazdı, qəbul oldu, olacaq? Heç vaxt halını xəbər almayan insanlar indi nömrəni tapıb mütləq imtahan nəticəsini soruşur, bu, bir qanundur? Kim qoyub bu qanunu? Bu insanlara niyə öyrədə bilmirik ki, insanın şəxsi həyatı, şəxsi işi, şəxsi yaşamı sizə bu dərəcədə maraqlı olmamalıdır.

Və nəhayət, axşam olur, nəticələr hesablanıb açıqlanır. İş yoldaşının uşağı ilə öz övladını müqayisə edən valideyn o abituriyenti mənən əzir, aşağılayır. Qışqırıqlar, 'mən sənə nə qədər pul tökdüm' cümlələri, 'filankəsin uşağı' reklamları, 'oxumadın, qəbul olmayacaqsan' deyərək uşağını həyatın sanki bununla bitdiyinə inandıran ata-analar...

Məktəblərdə psixologiya kabinetlərinin sadəcə pul yeyilən bir şöbə kimi "fəaliyyəti". Abituriyentlərlə psixoloji söhbətlərin aparılmaması, onların imtaham stressinin aradan qaldırılmaması da neqativ situasiyaların başlıca səbəblərindəndir.

Hamı ali təhsilli olacaq deyə bir qural yoxdur, əziz valideynlər. Uşağınızın unversitet potensialı, ali təhsil marağı, sevgisi yoxdursa, məcbur etməyin. Bir diplom hər şey demək deyil. Onların əlini sevdikləri, sevə-sevə çalışacaqlarını bildiyiniz bir sənətə çatdırın, onlara həyatlarının ilk addımında, lap başında dəstək olun. Və necə nəticə göstərməsindəm asılı olmayaraq, onların arxasında bir dayaq olduğunuzu hiss etdirin. 

Bir övladın məzara girməyi universitetə girməyindən önəmli olan ölkənin vətəndaşı olaraq, bir ana olaraq, bir müəllimə-pedaqoq olaraq sizə səslənirəm: onlara əlinizi alqışlamaq, səsinizi bravo demək üçün qaldırın! Onlar gələcəyin özüdür, diplomsuz olsalar belə...

Aysel Abdullazadə...